Vrouwen bij het Korps Mariniers en de Onderzeedienst


Laatst aangepast: 22-01-2020

Bij het Korps Mariniers werken (nog) geen vrouwen. Er bestaan dus geen vrouwelijke mariniers. Het Korps Mariniers is sinds 1 januari 2017 voor vrouwen opengesteld.
Op de huidige onderzeeboten van de Walrusklasse werken sinds 2020 vrouwen.


Er werken vrouwen bij de marine, maar niet als marinier. Deze foto werd gemaakt aan boord van Zr.Ms. Friesland in het Caribisch Gebied tijdens drugspatrouilles in 2013. Dit beeld is geen uitzondering. Op dat moment waren twee vrouwen verantwoordelijk voor het veilig varen van het schip. De navigatieofficier (links) was verantwoordelijk voor het veilig varen in moeilijk vaarwater, de officier van de wacht (rechts) voer het schip tijdens de normale gang van zaken. De (mannelijke) roerganger stond buiten beeld. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)

Misverstand
Vaak wordt gedacht dat iedereen die bij de marine werkt marinier is. Dat klopt niet. Mariniers werken bij het Korps Mariniers en de marinemannen en -vrouwen die op bijvoorbeeld schepen werken zijn geen mariniers.

Hierdoor wordt soms verondersteld dat vrouwen niet bij de marine mogen werken. Dat is niet juist. Aan boord van de schepen, onderzeeboten, helikopters en op kantoren werken mannen en vrouwen samen. Defensie werft actief vrouwen.



In onderstaand artikel wordt kort stilgestaan (niet alle redenen worden genoemd) bij waarom vrouwen volgens de Koninklijke Marine niet terecht konden bij het Korps Mariniers en de Onderzeedienst. De Commissie Gelijke Behandeling had hier een oordeel (nr. 2000-38) over geveld in juni 2000 en men kwam tot de conclusie dat het standpunt van de marine hierin terecht was. Van het oordeel is hier de samenvatting te lezen en hier het rapport in detail. Onderstaande tekst is op die uitspraak gebaseerd.



Vrouwen mogen bij het Korps Mariniers en bij de Onderzeedienst werken
Sinds 2017 mogen vrouwen bij het Korps Mariniers aan de slag, sinds 2020 bij de Onderzeedienst. Bij het Korps Mariniers is sinds de officiële openstelling één vrouw geweest die door de keuring kwam. Zij, Maroesjka Neutel, haalde de opleiding echter niet.

Bij de Onderzeedienst werd in 2019 begonnen met een pilot met vrouwen aan boord van onderzeeboten. De zes vrouwen die begonnen waren allemaal al langere tijd werkzaam bij de marine. In januari 2020 werd de Onderzeedienst officieel opengesteld voor vrouwen, er hadden zich toen al vrouwen gemeld bij werving die geïnteresseerd waren in werken bij de Onderzeedienst.

Waarom mochten vrouwen niet bij het Korps Mariniers?
Het Korps Mariniers heeft uitsluitend gevechtsfuncties en opereert in kleine gevechtseenheden, die in de voorste linies worden ingezet. Dat kan in Noorwegen zijn bij 20 graden onder nul of in Afghanistan bij 50 graden boven nul. Mariniers moeten niet alleen kunnen overleven in de sneeuw en in de jungle, zij moeten er ook kunnen vechten. Dat houdt dus in: geen sporen achterlaten, fitter en beter zijn dan de tegenstander en je kunnen concentreren op je taak. Die zware fysieke eisen zijn van levensbelang voor de mariniers.

Gelet op de operationele inzet van het Korps zijn de eisen bij de keuring op fysiek gebied erg hoog. Zoals bij andere onderdelen van de krijgsmacht voor vergelijkbare functies is gebleken, kan een enkele vrouw aan deze selectie-eisen voldoen. Daarnaast zijn er weinig vrouwen die interesse hebben in deze functies, waardoor veel extra werving zou moeten plaatsvinden.

Een geringe toetreding van vrouwen tot het Korps Mariniers betekent dus dat geen of onvoldoende eenheden kunnen worden geformeerd die uit alleen vrouwen bestaan. Vooral bij uitval van vrouwen zouden vrouwen samen met mannen in een gevechtseenheid moeten functioneren. Dat levert een probleem op met betrekking tot privacy, zo was destijds de filosofie.



Mariniers hebben namelijk weinig privacy. Het Korps Mariniers werkt altijd volgens het buddysysteem: in tweetallen. Ze delen bijvoorbeeld ook een sneeuwhol of een tentje. Een korporaal van de mariniers legde ooit in de Alle Hens uit wat de invloed van het buddysysteem is in de jungle: "Je moet ook goed op elkaar letten. In Noorwegen onderzoek je elkaar op frostbite (bevriezingsverschijnselen). Hier sta je met je broek op je enkels tegenover elkaar op zoek naar teken."

Omdat het Korps vaak in het geheim in kleine groepjes moet vechten en overleven, zijn ze één met de natuur. Dus: geen douches en geen wc's. Je ontlasting kun je kwijt in een vuilniszak of in een kuil (niet in de bosjes en wel waar anderen bij zijn). Mariniers douchen soms wekenlang niet tijdens operaties en oefeningen. Vaak is die tijd en gelegenheid er niet en ook omdat een frisse shampoolucht van 30 mannen ieder verrassingselement doet verdwijnen.

Zolang de buddies bestaan uit 2 vrouwen of 2 mannen, was er volgens het Korps nog niet veel aan de hand. Zodra door uitval mannen en vrouwen samen moeten functioneren leidt dat tot privacyproblemen, onderlinge spanningen of tot erger.

Wie foto's zag van uitzendingen van het Korps Mariniers, zag echter ook vrouwen. Als het Korps op pad gaat, gaat er namelijk ook een logistieke eenheid mee voor ondersteuning op administratief en geneeskundig gebied. Personeel van de Logistieke Dienst Verzorging zorgt voor het eten.
De Logistieke Dienst van de marine is de dienstgroep waar de meeste vrouwen werkzaam zijn. Veelal als verpleegkundige, kok of in de administratie. De Logistieke Dienst gaat mee ter ondersteuning naar oefeningen en missies, maar blijft achter in het basiskamp en gaat niet met het operationele gebeuren. Op deze manier werd vrouwen toch de mogelijkheid geboden om mee te gaan met het Korps Mariniers.


Mannelijk en vrouwelijk marinepersoneel van de vloot ging wel met de mariniers mee als logistieke ondersteuning. (Foto: Koninklijke Marine)

Vrouwen op nieuwe boten?
De Onderzeedienst heeft nu vier onderzeeboten van de Walrusklasse. Een onderzeeboot van de Walrusklasse heeft een heel klein oppervlak waar dag en nacht moet worden gewerkt en geleefd door de 55 bemanningsleden. De twee slaapverblijven, de twee wasruimten, drie toiletten en de drie niet-afgeschermde douches, zijn alleen te bereiken via de gemeenschappelijke ruimten van de onderzeeboot. Een onderzeeboot is ongeveer de helft van de tijd op zee en maakt reizen die 4 maanden kunnen duren. Hier geldt evenzeer, zij het vanwege het volslagen gebrek aan privacy, dat bij een gemengde bemanning tijdens de operaties lichamelijke contacten tussen vrouwen en mannen kunnen plaatsvinden. Zo is het bijvoorbeeld niet mogelijk om elkaar te passeren in de centrale gang aan boord, zonder elkaar aan te raken.

Centrale Zr.Ms. Bruinvis
De ruimte aan boord van een onderzeeboot is zeer beperkt. Hier de commandocentrale aan boord van Zr.Ms. Bruinvis, onder water, nabij Schotland. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)

Sinds de bovenwatervloot is opengesteld voor vrouwen, begin jaren '80, was het idee dat er pas vrouwen bij de Onderzeedienst konden werken op het moment dat er nieuwe onderzeeboten zouden komen. Aanpassing van de Walrusklasse-boten met gescheiden voorzieningen voor mannen en vrouwen zouden een grote investering vergen en, zo redeneerde de marine, zou bovendien de operationele inzetbaarheid van de boten langdurig aantasten. Dat kon, vond de commissie gelijke behandeling, redelijkerwijs niet van de marine gevraagd kan worden.

Voor de vervangers van de Walrusklasse, werd de eis opgenomen dat de boot voor een gemengde bemanning geschikt zou moeten zijn.

Zie voor meer informatie het artikel: "Vrouwen op onderzeeboten - een overzicht".

Verandering van inzicht: toch twee mannenbolwerken opengesteld
In 2016 werd door minister van Defensie Jeanine Hennis-Plasschaert besloten dat vrouwen per 1 januari toegelaten zouden worden tot het Korps Mariniers. Daar werd al langer over gesproken, maar Hennis hakte de knoop door omdat het in deze tijd niet meer past om vrouwen uit te sluiten voor functies.

Dat zette de Onderzeedienst aan het denken. Groepsoudste Onderzeedienst Hugo Ammerlaan had in 2014 al gezegd dat gemeng varen het uitgangspunt moest zijn, maar pas op nieuwe boten. Want dan pas zou de accommodatie aangepast kunnen worden. Maar in Canada en Australië bleek dat zij verregaand andere inzichten hebben gekregen op het gemengd varen. Daar bleek dat het juist niet goed is om de onderzeeboten aan te passen op een gemengde bemanning en dat het beter is om de vrouwen geweeon onderdeel te laten zijn van de bemanning, zonder veel aan te passen.




Marineschepen.nl
Contact
Over deze site
Blijf op de hoogte via:

Twitter

Facebook

Instagram

Copyright

Alle rechten voorbehouden.

Sinds 13 augustus 2001



Dossiers
Marine in cijfers
De maritieme oplossing

Gerelateerde artikelen
Vrouwen op subs

Proef met vrouwen gestart

In 2019 proef met vrouwen

Nog geen vrouw gesolliciteerd

In 2017 vrouwen bij mariniers