Zweden trekt de komende tien jaar meer geld uit voor vooral de marine en luchtmacht. Het land gaat alsnog twee nieuwe onderzeeboten bouwen en drie bestaande onderzeeboten moderniseren. Ook zal het de Göteborgklasse korvetten moderniseren. Uiteindelijk gaat Zweden 600 miljoen euro per jaar meer uitgeven aan Defensie. Dat maakte de Zweedse regering eerder deze week bekend.
Het is een reactie op de toenemende Russische dreiging die het land sinds 2009 ervaart. Sinds de Koude Oorlog bezuinigde Zweden regelmatig op de krijgsmacht.
HMS Gotland en HMS Halland zijn beide in 1996 in dienst gesteld en vooral bedoeld voor operaties in de Oostzee. (Foto: Zweedse marine)
In de Zweedse krant Dagens Nyheter legden de leiders van de vier coalitiepartijen uit dat zij de komende jaren gaan investeren in de verdediging van het land. Ook de Zweedse marine krijgt meer geld en dat wordt alsnog besteed aan twee nieuwe onderzeeboten. Drie onderzeeboten van de Gotlandklasse worden gemoderniseerd. Daarnaast worden de twee Göteborgklasse korvetten gemoderniseerd en komt er meer geld vrij voor oefeningen en munitie.
Zweden had al 60 Saab JAS 39e Gripen gevechtsvliegtuigen besteld, dat worden er nu 70.
Zweden is geen lid van de NAVO en was tijdens de Koude Oorlog neutraal. Ondanks dat het wel veelvuldig samenwerkt met de NAVO, staat de Zweedse Defensie er in een militair conflict alleen voor. Zij hadden in 2013 een budget van 4,7 miljard euro, dat in de toekomst eerder zou af- dan toenemen.
Dreiging Rusland
Volgens de vier partijleiders is de crisis rond Oekraïne de directe aanleiding voor de extra investering. Zweden ervaart volgens de politici in de krant echter al sinds 2009 een toenemende dreiging vanuit Rusland. Tot 1992 kwamen Russische militaire vliegtuigen met regelmaat oefenen in de buurt van Zweden, dat stopte een paar jaar na de Koude Oorlog. In 2011 werden de Russische activiteiten weer opgepakt, en sindsdien krijgt ook Nederland zo nu en dan bezoek.
Op 29 maart 2013 werd de Zweedse verdediging echter te kijk gezet door zes Russische vliegtuigen. Twee Tu-22M3 Backfire bommenwerpers, geëscorteerd door vier Su-27 Flankers, voerden vanuit Rusland een nachtelijke schijnaanval uit op Zweden met volgens Svenska Dagbladet doelen in Stockholm, Zuid-Zweden en op het eiland Gotland. Zweden wist de toestellen tijdig waar te nemen met grondradars, maar er waren op dat moment geen gevechtstoestellen beschikbaar. Ook beschikt Zweden niet over marineschepen met luchtverdedigingscapaciteiten. F-16's van de NAVO hebben de Russische toestellen wel van een afstandje gevolgd.
Over dit incident kwam een zeetje te staan in de Zweedse media. Twee maanden eerder had de opperbevelhebber van de Zweedse strijdkrachten nog gezegd dat het land zichzelf hooguit één week kon verdedigen. De roep om meer investeringen in de Zweedse krijgsmacht nam toe. Toch was de regering er niet direct toe bereid, de minister van Defensie Karin Enstrom zei in een reactie dat één week voldoende was.
Een model van de A26 onderzeeboot. (Foto: Zweedse marine)
Onderzeebootproblemen
De Zweedse marine beschikt over vijf onderzeeboten. In 1989 en 1988 werden de huidige twee onderzeeboten van de Södermanlandklasse in dienst gesteld. Deze werden in 2003 en 2004 volledig gemoderniseerd. Zij werden zelfs opengezaagd en verlengd om buitenluchtonafhankelijke voortstuwing toe te voegen (AIP), zodat zij vele malen langer onder water kunnen blijven. In 1996 werden de drie Gotlandklasse onderzeeboten aan de vloot toegevoegd, ook deze zijn voorzien van AIP.
In 2010 werd besloten om de Södermanlandklasse te vervangen door A26 onderzeeboten gebouwd door Kockums. Dit zijn middelgrote boten met zo'n 20 bemanningsleden. Voortzetting van de Zweedse onderzeedienst werd ook in tijden van crisis en bezuinigingen nodig geacht omdat het neutrale land een hele geschiedenis heeft met buitenlandse onderzeeboten dicht onder de Zweedse kust.
Vanaf begin jaren '60 tot eind jaren '80 werden namelijk met enige regelmaat buitenlandse onderzeeboten ontdekt in Zweedse wateren, voornamelijk Sovjetonderzeeboten. De Zweden probeerden daarbij de vijandelijke subs weg te jagen of tot zinken te brengen met mijnen en dieptebommen. Bij sommige aanvallen gooiden Zweedse helikopters en schepen tot 44 dieptebommen. Geen enkele onderzeeboot werd tot zinken gebracht.
De bouw van de twee geplande A26 onderzeeboten zou in 2012 van start gaan, maar in 2013 was de bestelling nog steeds niet gedaan. De Zweedse onderzeebootbouwer Kockums is sinds een aantal jaar in handen van het Duitse ThyssenKrupp (met HDW marktleider op onderzeebootgebied), maar de contractonderhandelingen tussen de Duitsers en de Zweedse Defensie wilden niet vlotten. Het voornaamste probleem was dat de Duitsers vooraf geen prijs wilde vastleggen, zolang de Zweedse Defensie Materieels Organisatie het volledige ontwerp niet wilde overhandigen aan de Duitse onderzeebootbouwers. In februari 2014 trok de Zweedse regering de stekker uit het project; de twee A26 subs werden geannuleerd.
Zweden benaderde daarop Saab en sindsdien probeert het Zweedse defensiebedrijf personeel van Kockums over te nemen. Half april maakten 200 werknemers van ThyssenKrupp de overstap na Saab. Met de bekendmaking van de regering om toch twee boten te bouwen, lijkt de Zweedse onderzeebootbouw te zijn gered.
Of nu alsnog de A26 onderzeeboten worden gebouwd is onbekend, maar dat is wel waarschijnlijk aangezien de Zweedse Defensie eigenaar is van het ontwerp.
