|
|
Snelliusklasse Hydrografische Opnemingsvaartuigen (HOV)
Laatst aangepast: 05-09-2019
Zr.Ms. Snellius (A802) en Zr.Ms. Luymes (A803) werden eind 2003 en begin 2004 aan de vloot toegevoegd. Deze twee hydrografische opnemingsvaartuigen (HOV) hebben de belangrijke taak om de zeebodem in kaart te brengen en dan met name de zeebodem van de Noordzee en delen van de Caribische Zee.
Zr.Ms. Luymes op de Noordzee. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Met de HOV's Snellius en Luymes begon voor de Dienst der Hydrografie der Koninklijke Marine een nieuw hoofdstuk. De schepen zijn voorzien van de modernste techniek op gebied van hydrografie. Dat bleek al tijdens de proeftocht van Zr.Ms. Luymes; het schip verzamelde gedurende die drie weken al net zoveel hydorgrafische data als de drie voorgangers tijdens hun gehele bestaan.1
Bouw
Op 25 juni 2002 startte de scheepswerf Damen Shipyards Galatz in Roemenië in opdracht van Schelde Marinebouw met de productie van de casco's voor de schepen. Ruim een jaar later arriveerde HOV-A (Snellius) in de haven van Vlissingen voor de afbouw. Deze schepen waren de eerste Nederlandse marineschepen die voor een deel in Roemenië werden gebouwd. De werf in Roemenië is onderdeel van de Damen Shipyards Group.
De schepen van de Snelliusklasse hebben voldoende ruimte aan boord. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Ontwerp
De schepen van de Snelliusklasse zijn overzichtelijk gebouwd. In de opbouw bevindt zich onder de brug de Hydrografische werkruimte, een stafruimte en diverse slaapverblijven. Ook de Longroom is in de opbouw te vinden. Op het H-dek, ter hoogte van het open dek tussen opbouw en boeg, is de eetzaal te vinden. Hier eet de gehele bemanning gezamenlijk. Televisie kijken etc. kan in de verblijven. Onder het H-dek zijn meer slaapverblijven en bovendien de machinekamer.
De slaapverblijven zijn ruim en hebben een eigen douche en toilet. Sommige bovendien eigen patrijspoorten en beschikken over een bureau met computer.
De brug is heel ruim van opzet, weinig marineschepen hebben zoveel en zulke grote ramen. Uiteraard maken de schepen gebruik van digitale kaarten, die op de vele schermen getoond kunnen worden. Een aantal posities op de brug is gereserveerd voor technici. Een echte Technische Centrale ontbreekt op deze schepen.
De bemanning eet in de gezamenlijke eetzaal. De bekende verblijven zoals Gouden Bal en Longroom zijn wel aan boord maar daar wordt niet de maaltijd geserveerd. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Bedrijven | Naar menu
De volgende bedrijven hebben meegewerkt aan het ontwerp, de bouw van dit project, of hebben producten of diensten geleverd (en hebben een bedrijfspagina):
Geďnteresseerd in een bedrijfspagina? Kijk hier voor meer informatie
Drie bemanningen
Sinds 5 september 2004 opereren de schepen van de Snelliusklasse met 3 bemanningen. Om beide HOV’s optimaal in te kunnen zetten, varen de drie bemanningen in een
schema, waarbij globaal om de vier maanden een wissel plaatsvindt. Op deze manier kan veel meer gevaren worden dan met twee bemanningen (ieder schip een eigen bemanning).2
Militaire opnemingsvaartuigen
Het in kaart brengen van de zee doen deze schepen overigens niet alleen in veilige gebieden als de Noordzee. Omdat marineschepen tijdens missies ook in gebieden komen waar oorlog is (geweest) liggen in zee, is het van belang dat een militair vaartuig de zee in kaart kan brengen. Vaak zijn dit gebieden waarvan geen goede kaarten bestaan, omdat civiele opnemingsvaartuigen er niet willen of mogen komen.
De schepen kunnen ook Rapid Environmental Assessments uitvoeren bij landingsstranden voor amfibische operaties. Dit gebeurt met een sloep.
Naast deze hoofdtaak, kunnen deze schepen ook ingezet worden voor meer algemene militaire taken. Zo fungeren HOV's onder meer als ondersteuningsschip bij bijvoorbeeld de mijnenbestrijdingsoefening Beneficial Archer. Tevens nemen de schepen deel aan vlagvertoon in binnen- en buitenland, assisteren bij maritiem wetenschappelijk onderzoek van het Ministerie van Defensie en assisteren bij calamiteiten op zee.
Er is veel ruimte aan boord van de schepen. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
De schepen zijn vernoemd naar de wiskundige Willebrord Snellius (uit 1591), die veel heeft bijgedragen aan de hydrografie en Johan Luymes, die van 1914 tot 1934 chef was bij de afdeling Hydrografie.
Op het halfdek liggen twee sensoren: de gele High Speed Side Scan Sonar en tegen het hekwerk de oranje magnetometer. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Sensoren
De zeebodem wordt in kaart gebracht middels sonar. De schepen van de Snelliusklasse beschikken over meerdere sonars waarmee zij de bodem kunnen afzoeken. Aan de onderzijde van de schepen zijn singlebeam en multibeam sonars gemonteerd. De laatste heeft twee koppen en kan daarmee een driedimensionaal plaatje van de zeebodem vertonen. Het multibeam’-echolood kan in dezelfde tijd zo’n 300 keer meer gegevens verzamelen dan de singlebeam sonar.3 Een derde sonar is de High Speed Side Scan Sonar (HSSSS), deze wordt vlak boven de zeebodem achter het schip gesleept. Deze sonar kan heel goed kleine objecten in kaart brengen.
Ook de magnetometer wordt achter het schip gesleept. Hiermee worden afwijkingen in het aardmagnetisch veld geregistreerd en kunnen stalen wrakken onder het zand worden gevonden.
3D beeld van de Baltic Ace. Op 5 december 2012 zonk het schip Baltic Ace na een aanvaring op de Noordzee. De patrouilleschepen Groningen en Friesland waren ter plaatse om samen met diverse andere schepen te zoeken naar overlevenden. Later is Zr.Ms. Luymes naar het onfortuinlijke schip gestuurd om het wrak in kaart te brengen. Ook zijn toen duikers van de marine gaan zoeken naar stoffelijke overschotten. Met de multibeam sonar is dit driedimensionaal beeld gemaakt van de (ondersteboven gelegen) koopvaarder. Het wrak is nauwkeurig opgemeten en in kaarten gezet. (Foto: Zr.Ms. Luymes)
Met deze sensoren zouden de HOV's ook mijnen kunnen vinden, maar de schepen zijn van staal en dus niet geschikt om echt op mijnen te jagen. De Snelliusklasse zou dan een doelwit zijn voor invloedsmijnen.
Behalve sensoren aan of achter het schip, beschikken de schepen ook over hydrografische sloepen zodat in bijvoorbeeld havens of zeer dicht bij de kust ook gemeten kan worden.
Het wrak van de in 1955 gezonken Victoria City steekt bijna 7 meter boven de zeebodem uit en ligt 19 km ten noorden van Ameland. Het als "gevaarlijk" gemarkeerde wrak is door Zr.Ms. Luymes in beeld gebracht. Hier een scan van de High Speed Side Scan Sonar. De diagonale zwarte streep is de "dode hoek" recht onder deze sonar, want zoals de naam het al zegt, maakt deze sensor beelden zijwaarts van de sonar. Het wrak is niet meer herkenbaar als schip. Wel is de hoge puntige zwarte "schaduw" te zien, het hoogste punt van het wrak. Onder de streep zijn de contouren van de zeebodem duidelijk te herkennen. (Foto: Zr.Ms. Luymes)
Kaarten maken
Doordat de bodem van de Noordzee door bijvoorbeeld stromingen steeds in verandering is, kunnen objecten verdwijnen onder het zand of juist tevoorschijn komen. Ook zandduinen van wel 10 meter hoog verplaatsen zich over de bodem. De Dienst der Hydrografie is voortdurend bezig om de bodem in kaart te brengen, kaarten te actualiseren en wrakken te onderzoeken. De twee HOV's hebben veel werk.
Een typisch patroon van een hydrograaf; in dit geval Zr.Ms. Snellius die zeebodem in kaart brengt. De groene stippen zijn andere schepen. Dat levert soms wel spannende situaties op, want als de HOV's aan het opnemen zijn, wijken ze niet uit en minderen ze hooguit vaart. Op de brug van de HOV's moet men ander verkeer dus soms nog scherper in de gaten houden. (Bron: Vesseltracker.com)
Als de schepen gegevens verzamelen voor kaarten, varen zij bepaalde patronen. De officier van de wacht is niet alleen verantwoordelijk voor het veilig varen van het schip, maar ook voor de apparatuur die de zeebodem in kaart brengt. Hij of zij zet de apparatuur aan en controleert of het geheel werkt. De route die het schip moet maken is al bekend en het schip volgt netjes juiste lijn. Dankzij de enorme automatisering, kunnen deze taken door 1 persoon worden gedaan.
De Hydrographic Processing Room aan boord van Zr.Ms. Luymes. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
De sensoren verzamelen dan gigabytes aan informatie over de zeebodem en slaan deze data op in computers aan boord. De hydrografen gaan daarna naar de Hydrographic Processing Room, maken de data "schoon", zetten er filters overheen, controleren of de gemaakte scanslagen mooi op elkaar aansluiten en of er fouten zitten in de berekeningen met het getij. Vervolgens wordt het geheel naar Den Haag verzonden zodat het Bureau der Hydrografie er nog een laatste controle doet.
In de machinekamer wordt elektriciteit opgewekt. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Voortstuwing
De HOV's worden voortgestuwd door elektromotoren. De elektriciteit komt van Caterpillar Acert dieselgeneratoren, die in 2012/ 2013 de oude dieselgeneratoren hebben vervangen. Met de komst van de nieuwe diesels moeten de voortstuwingsproblemen die de HOV's hadden voorgoed verleden tijd zijn.
De dieselgeneratoren voorzien ook het zogenaamde "hotelbedrijf" aan boord van elektriciteit.
Inzet
Onderstaand overzicht is niet compleet, maar geeft een beeld van de inzet van de schepen.
In 2006 was Hr.Ms. Snellius in het Caribisch gebied. Daar onderzocht het samen met twee hydrografische sloepen verschillende kustgebieden en wateren. Deze werden uiteraard ook in kaart gebracht. Voor de Snellius lag het accent op het opnieuw in kaart brengen van de Sababank. De contouren van deze atol (onderwater koraaleiland) bleken op veel punten anders te liggen dan destijds op de zeekaarten aangegeven. Ook ontdekte de Snellius – met de achter het schip gesleepte ‘side scan sonar’ – een niet eerder gekarteerd wrak op twintig zeemijl ten zuidwesten van Saba. Dit ruim honderd meter lange vrachtschip stond rechtop op de zeebodem en leek onaangeroerd door duikers. Een zware antenne op het brugdak stak tot zeven meter onder de wateroppervlakte omhoog en vormde een gevaar voor diep stekende, passerende schepen. Gedurende een deel van de reis diende de Snellius als platform voor wetenschappelijk onderzoek. Meerdere wetenschappelijke onderzoeken werden uitgevoerd.
Zr.Ms. Snellius hijst een vliegtuigwrak aan boord op 11 mei 2013. (Foto: Ministerie van Defensie)
In 2013 deed Zr.Ms. Luymes mee met de oefening Joint Warrior nabij Schotland.
Zr.Ms. Snellius coördineerde de reddingsactie op 8 mei 2013 na het neerstorten van een Cessna sportvliegtuig, 50 kilometer uit de kust van Egmond. Een aantal dagen later wist het HOV de Cessna te lokaliseren op de zeebodem en het vliegtuig aan boord te hijsen.
Op 3 februari 2015 vertrok Zr.Ms. Luymes uit de haven van Den Helder om te zoeken naar de vermiste vissers van de Urker viskotter Z85 Morgenster. De kotter verdween afgelopen woensdag. De Luymes heeft o.a. duikers aan boord.
In januari 2019 zocht Zr.Ms. Luymes naar de 51 overboord geslagen containers van MSC Zoë boven de Waddeneilanden.
In september van hetzelfde jaar was Zr.Ms. Snellius in de West voor de noodhulpoefening Caribbean Coast toen orkaan Dorian verwoestingen aanbracht op eilanden van de Bahama's. De Snellius is, samen met Zr.Ms. Johan de Witt, aangewezen om hulp te gaan verlenen op de getroffen eilanden.
Modernisering
In mei 2018 zond minister van Defensie Ank Bijleveld tien brieven naar de Tweede Kamer, waaronder de brief voor de Midlife Update (MLU) van de Hydrografische opnemingsvaartuigen. Deze schepen hebben een levensduur van 30 jaar (dus tot 2033 en 2034) en worden in 2019 en 2021 gemoderniseerd. Bijleveld schreef: "De MLU betreft de technische instandhouding van de Hydrografische Opnemingsvaartuigen. Het betreft aanpassingen aan systemen die verouderd of aan het einde van hun levensduur zijn, of aanpassingen die noodzakelijk zijn om het materieel aan de wettelijke eisen te laten voldoen."
Als voorbeelden gaf Bijleveld modernisering van de navigatie en hydrografie, vervanging van hydrografische sensoren (de sonars) "en moeten het centrale managementsysteem en diverse subsystemen daarvan worden verbeterd."
Eind 2019 werd het eerste schip gemoderniseerd. De kosten zijn tussen de 25 en 100 miljoen euro.
Vervanging
Omstreeks 2033/2034 bereiken de Snellius en Luymes het einde van de levensduur. De schepen worden rond die tijd vervangen door nieuwe hydrografische opnemingsvaartuigen. Op 7 mei 2020 verscheen de A-brief voor de vervanging van deze schepen. Normaliter verschijnt de A-brief niet al veertien jaar voor de geplande vervanging, maar de vervanging is onderdeel van een vervangingsproject van tien ondersteuningsschepen van de marine.
| Nummer |
Naam |
In dienst |
| A802 |
Snellius |
2003 |
| A803 |
Luymes |
2004 |
|
| Afmetingen |
81,42 x 13,1 x 4 |
| Max. waterverplaatsing |
1875 ton |
| Max. snelheid |
12 knopen |
| Bemanning |
30 (+ ruimte voor 12 extra) |
| Voortstuwing |
Dieselelektrisch |
| Wapensystemen |
.50 machinegeweren |
| Sensoren |
Zeebeeld radar
Single beam echolood
Multi beam echolood
High speed sidescan sonar
Magnetometer
Moving Vessel Profiler
|
Noten
1.Hr.Ms. Luymes nu al een succes; Alle Hens, juli 2004, pp 37
2.Drie bemanningen op twee HOV's; Alle Hens, december 2004, pp 25
3.Hr.Ms. Luymes nu al een succes; Alle Hens, juli 2004, pp 37
Sinds 13 augustus 2001
|
