Marineschepen.nl
 
   
 

Nimitzklasse vliegkampschepen


Laatst aangepast: 06-05-2019

De tien vliegdekschepen van de Nimitzklasse zijn de grootste en machtigste oppervlakteschepen in de geschiedenis. Zij vormen de ruggengraat van de Amerikaanse vloot. Met een vliegkampschip kan namelijk heel wat politieke druk worden uitgevoerd, want 85% van de aarde en 95% van de wereldbevolking ligt binnen het bereik van een carrier en zijn vliegtuigen en de escorteschepen.

De vliegkampschepen staan doorgaans aan het hoofd van een eskader of van één van de zeven vloten die de Amerikaanse marine over de hele wereld heeft. Oorspronkelijk werden de schepen ontworpen voor de Koude Oorlog en hun werkzaamheden op de oceanen. De kern van een echte "blauw water marine" dus. Maar al decennia blijken de Nimitz vliegkampschepen uitstekend te functioneren bij kleinere conflicten en in kustwateren.


USS Harry S. Truman
USS Harry S. Truman in december 2015 in de Straat van Hormuz. (Foto: US Navy)

Gigantisch
De statistieken van deze schepen gaan iedere voorstelling te boven. Elk schip heeft een capaciteit voor 90 vliegtuigen; meer dan een gemiddelde luchtmacht. En dat keer tien. Ook het aantal personeelsleden is gigantisch: ruim 6.000 (tweederde van het totale aantal militairen bij de Nederlandse marine). En dat keer tien.
De schepen zelf zijn enorm. 332,8 meter lang en een waterverplaatsing meer dan 90.000 ton, per stuk. Ter vergelijking: alle Nederlandse marineschepen bij elkaar in 2012 hadden een waterverplaatsing van ruim 120.000 ton. Die enorme schepen halen zulke hoge snelheden dat moderne fregatten ze niet kunnen bijbenen. Bovendien kunnen ze 1,8 miljoen kilometer varen zonder te tanken. Geen land heeft één oppervlakte schip dat dit kan evenaren, laat staan 10 van deze schepen.

Ook het bouwprogramma van de klasse was enorm: men begon in 1968 aan de Nimitz en in 2009 werd de laatste (Bush) in dienst gesteld.



Bouw en ontwerp
De Nimitzklasse vliegdekschepen zijn gebaseerd op voorgangers als de USS Enterprise en de USS Forrestal. Het ontwerp is niet totaal anders, op een aantal punten werden belangrijke verbeteringen doorgevoerd. Hierdoor is aan boord van de Nimitzklasse meer ruimte voor vliegtuigbrandstof en munitie. Deels komt dat ook doordat er gebruik is gemaakt van modernere en kleinere kernreactoren. Veel zaken op en rond het vliegdek zijn wel gelijk gebleven. Het ontwerp van de Nimitz klasse stamt dus uit de jaren '60, maar heeft een duidelijke link met schepen van eind jaren '40. High-tech zijn de Amerikaanse vliegkampschepen niet, eerder low-tech.

Het is niet vanzelfsprekend geweest dat de Verenigde Staten 10 van deze supercarriers zouden laten bouwen. Toen de bouw vertraging opliep door problemen bij de werf en de kosten enorm bleven stijgen, wilde de regering onder leiding van president Jimmy Carter de Nimitz klasse op 3 schepen houden. De resterende gelden moesten worden besteed aan vliegkampschepen die de helft kleiner moesten worden. Carter verloor echter de verkiezingen (een mislukte actie van de Amerikaanse marine in Iran speelde daarbij een rol) en Reagan kwam aan de macht. Hij zette het bouwprogramma door. Het negende schip werd naar Ronald Reagan vernoemd. Grappig genoeg werd de naam van Jimmy Carter wel aan een ander marineplatform gekoppeld: de derde en laatste onderzeeboot van de onbetaalbare Seawolf klasse.

Ondanks dat de 10 schepen tot één klasse behoren, zijn niet alle schepen exact hetzelfde. Vanaf schip nummer 3 (USS Carl Vinson) zijn de schepen voorzien van verbeteringen op gebied van onderzeebootbestrijding. Zo hebben zij betere sensoren om onderzeeboten waar te nemen, zowel indirect via hun boordvliegtuigen als direct doormiddel van sonar. Nieuwere schepen kregen een betere bescherming tegen projectielen. Een deel van de verbeteringen zijn of worden bij de oudere schepen ook nog doorgevoerd tijdens onderhoud.

Het laatste schip van de klasse, USS George H.W. Bush, verschilt op meer punten. Dit schip is namelijk voorzien van diverse vernieuwingen die ook in de nieuwe klasse -de Gerald R. Ford klasse- zullen worden gebouwd. Denk dan aan een verbeterde schroef, een ander eiland, meer stealth eigenschappen en elektronische upgrades.

Alle vliegkampschepen van de Nimitz klasse zijn gebouwd op de scheepswerf Northrop Grumman Newport News.

USS Abraham Lincoln
USS Abraham Lincoln. Hier is de landingsbaan goed te zien; hij is nu niet vrij, er staan vliegtuigen geparkeerd. Onder de vliegtuigen van de carrier hangt een haak die één van de kabels op de landingsbaan moet grijpen, deze kabels liggen aan het begin van de baan. Landen op een dergelijk bewegend vliegveld na een lange missie, is extreem gevaarlijk. Dit zijn dan ook de gevaarlijkste vliegvelden ter wereld. (Foto: US Navy)

Vliegdek
Behalve de grootte van de klasse, is het vliegdek -en dan vooral de vorm- het meest kenmerkende aan de schepen. De Nimitz klasse schepen hebben namelijk een zogenaamd "angled flightdeck" met bijbehorend CATOBAR systeem voor starts en landingen. Dankzij het angled flight deck (de landingsbaan die van stuurboord achter naar bakboord in een hoek van 9 graden over de as van het schip ligt) kunnen meer vliegtuigen starten en landen. Als er namelijk een ongeluk gebeurt met een vliegtuig, waardoor het al branden over de landingsbaan schuift, zal het geen startende vliegtuigen die volgeladen zijn met brandstof en explosieven raken.
De landen met vliegdekschepen en een dergelijk vliegdek zijn op één hand te tellen (o.a. China, Brazilië en Frankrijk). Dit is alleen voorbehouden aan de echt grote vliegkampschepen. Om precies te zijn, het vliegdek van de Nimitz klasse is 332,8 meter lang, 76,4 meter breed en beslaat een oppervlak van 1,8 hectare.

Aan beide zijden van het vliegdek bevinden zich de liften die de vliegtuigen en helikopters naar de hangars moeten brengen. Aan stuurboord bevinden zich drie liften (2 voor het eiland en 1 achter), aan bakboord één lift. Tussen de liften aan stuurboordzijde staat het eiland; de toren die kenmerkend is voor vliegkampschepen. In dit eiland -zeven verdiepingen hoog- heeft de air boss vanaf Primary Flight Control de leiding over de vliegoperaties op en rond het vliegdek, één verdieping lager wordt het commando gevoerd over het schip zelf door de commandant vanaf de brug en weer een verdieping lager op de flag bridge kan een admiraal en zijn staf de leiding voeren over een grote operatie/ vloot/ etc. Op latere schepen is de commandopositie van de admiraal verplaatst onder het vliegdek naar het Tactical Flag Command Center; een soort commandocentrale.

USS Carl Vinson
USS Carl Vinson op 3 juni 2011 in de Grote Oceaan. Het angled flightdeck is hier goed te zien. (Foto: US Navy)

Commandocentrale
Precies onder het vliegdek -03 deck/ gallery- kun je een fraaie mix aan ruimtes vinden. Het dek is natuurlijk enorm, want het is bijna net zo groot als het vliegdek. Op 03 deck is bijvoorbeeld het Combat Direction Center (CDC) -voorheen Combat Information Center-, ofwel de commandocentrale. Het is natuurlijk veel groter dan de centrale op een fregat. De diverse gebieden van oorlogvoering hebben hier allemaal een eigen ruimte. Ook zit hier de carrier air traffic control center (CATCC), het zenuwcentrum van de vliegverkeersleiding.
De vier katapults die de vliegtuigen van het schip schieten, worden aangedreven door stoom en de apparatuur staat op 03 deck, evenals ruimtes voor de vliegploeg en onderhoudruimtes voor vliegtuigen.


Leuk filmpje gemaakt door de vrouwen aan boord van USS Ronald Reagan. Let ook op de kajuit (=hut commandant) in minuut 2:49. Spacious!!

Leven op een carrier
De drie dekken daaronder worden vooral in beslag genomen door de enorme hangar. Daaronder vind je wat een grote stad ook heeft, want in de drie dekken onder de hangar woont het grootste deel van de bemanning. Een groot deel van de bemanningsleden komt zelden of nooit op het vliegdek.

Een oud-opvarende schrijft: "Er zijn winkels aan boord, waar je ongeveer alles kunt kopen. Er zijn kapsalons, een ziekenhuis, fitness centra, theaters, fast food restaurants voor je hamburgers, maar ook gewone (gratis) restaurants, een postkantoor, radio en televisie studio, een krant en kerk. Zelfs een vliegveld!"

USS John C. Stennis
Slaapverblijven zijn krap. Matrozen kunnen maar net op hun zij liggen. De foto is genomen tijdens een rondleiding aan een American footballteam aan USS John C. Stennis in 2010. (Foto: US Navy)

Natuurlijk moeten er ook 6.000 bedden zijn. De commandant slaapt en werkt in een ruime kajuit van 10 bij 10 meter op 03 deck net onder het vliegdek. Hier heeft hij ook een eigen badkamer. De matrozen zijn duidelijk slechter af. Dat bleek ook uit een artikel van oktober 2014 in de NavyTimes, dat de accommodatie op de nieuwe Fordklasse vergeleek met die op de Nimitzklasse. Op de Nimitzklasse slapen matrozen in slaapverblijven van maximaal 180 man. Ben je sergeant-majoor op een carrier, dan slof je want dan hoef je je slaapverblijf te delen met "slechts" 39 anderen.

De slaapverblijven zijn bij de matrozen niet erg populair. Omdat het bedrijf op een marineschip dag en nacht doorgaat, zijn er altijd mensen die in bed liggen. Maar er is ook altijd lawaai. Dat begint al in de verblijven zelf waar zogenaamde lounges zijn gemaakt; zitjes waar de matrozen zich kunnen vermaken. Daar wordt film gekeken, gepokerd en op spelcomputers gespeeld. Niet bevorderlijk voor de rust in een verblijf met zoveel mensen. Een aantal slaapverblijven ligt bovendien onder of in de buurt van de eetverblijven waardoor rond etenstijd voortdurend een gestommel van jewelste te horen is.

USS Ronald Reagan
Ieder slaapverblijf heeft een lounge. Dat is heel gezellig maar niet erg rustig voor de mensen die (willen) slapen. Hier een lounge aan boord van USS Ronald Reagan. (Foto: US Navy)

De douches zijn op de carriers lang niet altijd in de buurt van de slaapverblijven, waardoor men volgens een matroos op USS Theodore Roosevelt volledig gekleed door gangen moet en een tas mee moet nemen.

Een nucleair vliegkampschip draait voor een groot deel op stoom. Die stoom gaat in pijpen het hele schip door, waardoor veel ruimtes te warm zijn. Zeker als een carrier in het Midden-Oosten is -en daar zijn ze nogal eens- lopen de temperaturen aan boord flink op; in sommige technische ruimtes tot wel 38 graden, want de airconditioning heeft te weinig capaciteit.

Uit bovenstaande blijkt dat -hoewel de carriers uit de klasse wat afwijken van elkaar- het ontwerp stamt uit de jaren '60. De klachten komen ook van bemanningsleden van de jongste Nimitzklasse carrier USS George H.W. Bush.
Een aantal Nimitzklasse schepen is op sommige punten aangepast om het comfort te verbeteren. Maar de echte verbeteringen zijn te vinden aan boord van de nieuwe Fordklasse. Vrijwel alle bovenstaande issues zijn daar aangepakt.

Kerncentrales
Ieder schip van de Nimitzklasse is behalve een drijvend vliegveld, ook een varende kerncentrale. Sterker, ieder schip heeft twee kernreactoren: de A4W reactors. Eenvoudig uitgelegd: kernreactie in de reactoren veroorzaken warmte waarmee water wordt opgewarmd. Hierdoor komt stoom vrij, de druk van de stoom zet een turbine in beweging. Hiermee wordt stroom opgewekt en de schroefassen aangedreven.
De reactoren zijn ontworpen om 20 jaar mee te kunnen.



Sensoren en wapensystemen
De belangrijkste sensoren en wapensystemen van vliegkampschepen zijn die van de vliegtuigen. Maar de schepen zelf hebben ook een uitgebreid pakket aan sensoren. Voor het luchtbeeld maken zij gebruik van de AN/SPS-48E 3D radar. Dit is een grote roterende 3D phased array radar met een bereik van ongeveer 400 kilometer. Deze radar is eind jaren '80 gemoderniseerd. De informatie van deze radar wordt aangevuld met de data van de AN/SPS-49(V)5 2D radar uit het jaar 1975, met deze radar kan dus niet de hoogte van een object worden bepaald.

De schepen zijn verder voorzien va diverse luchtverkeersleiding radars en een doelaanwijsradar: AN/SPQ-9B.
Deze radar is voor één van de weinige organieke wapens, namelijk de Sea Sparrow (t/m 3e schip) of de NATO Sea Sparrow missiles. Dit zijn raketten tegen luchtdoelen op korte afstand.
Als laatste redmiddel hebben de Nimitz schepen 3 of 4 Phalanx Close-In WeaponSystems of RIM-116 Rolling Airframe Missiles (RAM).

USS George H.W. Bush (CVN 77)
Een F/A-18C Hornet landt op USS George H.W. Bush (CVN 77). Op de achtergrond is het eiland te zien waar onder andere de brug en de leiding over het vliegdek bevindt. Ook is daar de grote vierkante radar te zien; dat is de AN/SPS-48E 3D radar. (Foto: US Navy)

Air wing
Ieder schip van de Nimitz heeft plaats voor genoeg vliegtuigen voor een complete luchtmacht. Als alleen F/A-18 Hornets aan boord genomen zouden worden, zou er ruimte zijn voor 130 toestellen. Doorgaans wordt uitgegaan van 82 tot 90 verschillende vliegtuigen en helikopters. In "vredesomstandigheden" hebben de schepen rond de 60 vliegtuigen aan boord.

De meest gebruikte vliegtuigen zijn de (Super) Hornets. Dit zijn de aanvalsvliegtuigen. Verder zijn er altijd E-2C Hawkeye's aan boord, deze radar vliegtuigen zorgen voor een compleet beeld van wat er op zee en in de lucht gebeurd, tot op enorme afstanden. De elektronische oorlogvoering is in handen van EA-6B Prowlers. Dan zijn er nog de vliegende bussen: C-2 Greyhounds vervoeren goederen en mensen van en naar de carrier. Uiteraard zijn er diverse helikopters aan boord, alle van het type Seahawk. Het betreft dan echter wel twee verschillende types voor diverse taken; voor reddingsmissies op zee, voor special forces acties boven land tot onderzeebootbestrijdingsmissies.

De air wing van de schepen kan dankzij de inrichting van het vliegdek super snel in de lucht zijn; de carriers kunnen iedere 20 seconden een vliegtuig lanceren.

De Amerikaanse luchtmacht vliegt niet vanaf de vliegkampschepen, F-16's en F-15's kunnen namelijk niet starten en landen op een vliegkampschip. De vliegers en vliegtuigen vallen onder de Marineluchtvaartdienst. Er is doorgaans wel een squadron van 12 Hornets van het Amerikaanse Korps Mariniers aan boord.

Behalve bemande vliegtuigen, zullen in de toekomst ook meer onbemande vliegtuigen op de vliegdekken te zien zijn. Op 10 juli 2013 werd geschiedenis geschreven: voor het eerst landde een onbemand vliegtuig op een vliegdekschip (USS George H.W. Bush).

Vijanden
Doordat de Nimitzklasse vliegkampschepen de grootste en machtigste bovenwaterschepen ooit zijn, hebben veel tegenstanders het op deze 'eindbazen' gemunt. Met de enorme slagkracht en bescherming in de vorm van escorteschepen heeft het van de meeste tegenstanders weinig te duchten, maar er zijn uitzonderingen. De belangrijkste is de onderzeeboot. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn al veel vliegkampschepen tot zinken gebracht door onderzeeboten, en ook sindsdien is tijdens oefeningen het gevaar van de onderzeeboot bewezen.

Inmiddels hebben tijdens oefeningen onderzeeboten uit Australië, Canada, Duitsland, Italië, Frankrijk, Groot-Brittannië en Nederland successen geboekt ten koste van deze supercarriers. Meestal worden deze successen stil gehouden, maar voor zover bekend heeft de Nederlandse onderzeedienst zeker drie keer een Amerikaanse onderzeeboot getorpedeerd, waarvan één keer een Nimitzklasse vliegkampschip. Dat was Zr.Ms. Walrus in 1999. Marineschepen.nl heeft daar een interview met de commandant van de Walrus over gehouden.

Behalve NAVO-landen heeft ook China droge aanvalsruns op de Amerikaanse trots uitgevoerd. Twee keer is dit via de media naar buiten gekomen. In beide gevallen bleef de Chinese onderzeeboot ongedecteerd tijdens de schijnaanval.

Het vliegkampschip heeft sinds een aantal jaar nog een geduchte tegenstander, al is dat wapen nog niet bewezen: de ballistische raket tegen vliegkampschepen. Deze raketten, zoals de Chinese DF-21, vliegen buiten de dampkring en hebben een enorm bereik. Zij kunnen tijdens de terugkeer richting aarde één of meerdere oorlogskoppen bij zich dragen. De precisie van deze wapens is nog een issue, maar is met supercarriers van formaat Nimitzklasse minder een probleem.

Gelet op de frequentie waarop deze grote vliegkampschepen tot zinken worden gebracht door onderzeeboten tijdens oefeningen, wordt volgens Marineschepen.nl vliegkampschepen alleen nog zo'n centrale rol in een modern grootschalig conflict toegedicht, doordat er al decennia geen dergelijk conflict heeft plaatsgevonden. Dat geldt in zekere zin voor alle oppervlakteschepen zolang de zee nog niet 'transparant' is en er geen adequate torpedoverdediging is, maar de impact van het verlies van een carrier is op politiek vlak zo groot dat vliegkampschepen eigenlijk alleen ingezet kunnen worden in wateren zonder onderzeebootdreiging. Dat is een enorme beperking voor de VS en de NAVO want maritime airpower heeft zich sinds de jaren '40 wel bewezen dankzij o.a. mobiliteit en snelle inzetbaarheid.

Inzet
De vliegkampschepen van de Nimitz klasse hebben al vele ernstmissies achter de rug. Bij nagenoeg alle grote natuurrampen, crises en oorlogen in de wereld sinds 1975 was er wel een schip van de Nimitz klasse. Zo vlogen helikopters van USS Nimitz in 1979/ 1980 boven Iran toen een gijzeling plaatsvond in de Amerikaanse ambassade in Teheran. In 1981 voer USS Nimitz in de wateren voor Libië nadat Khaddafi andere landen de toegang tot een deel van de Middellandse Zee ontzegde.
In de jaren '90 waren schepen van deze klasse te zien in de Perzische Golf, tijdens de Golfoorlogen. Verder zijn de schepen bij Somalië geweest en vlogen hun vliegtuigen boven het luchtruim van voormalig Joegoslavië toen halverwege jaren '90 daar oorlog uitbrak.

Na 2001 hebben de schepen meegedaan aan de strijd tegen het terrorisme en vlogen de Carrier Air Wings vanaf zee boven Irak en Afghanistan. De flattops hebben hulp geboden na de aardbeving in Haïti en na de tsunami in Japan.

Op 12 november 2013 vertrok USS George Washington met vijf andere Amerikaanse marineschepen naar de Filipijnen om noodhulp te verlenen nadat tyfoon Hainan er had huisgehouden.

Twee F/A-18 Hornets van USS George H.W. Bush bombardeerden op 8 augustus 2014 artilleriestellingen van ISIS-strijders in Irak gebombardeerd. De Bush was sinds maart vlaggenschip van de Vijfde Vloot en daarom actief in de Perzische Golf, Rode Zee, Arabische Zee of Indische Oceaan. Halverwege juni werd het richting de Perzische Golf gedirigeerd in verband met een mogelijke actie na aanleiding van de opmars van ISIS.

Begin mei 2019 werd USS Abraham Lincoln richting Iran gestuurd nadat er aanwijzingen waren dat er aanvallen op Amerikaanse militairen in de regio ophanden waren. De carrier was op dat moment in de Middellandse Zee bezig met de Italiaanse oefening Mare Aperto.

Non-fictie en fictie
Over weinig schepen is zoveel geschreven als over deze tien. In vele boeken spelen zij de hoofdrol, zowel in fictie als non-fictie boeken. Ook zijn vele documentaires gemaakt aan boord van deze Amerikaanse vliegdekschepen. Eén van de beste is wel "Carrier" uit 2009 van PBS (bekijk hier alle afleveringen). Ze schitteren echter ook op het witte doek in films. Zo speelde USS Nimitz de hoofdrol in de film The Final Countdown (1980). In de film Battleship (2012) komt één van de tien vliegkampschepen ook in actie: USS Ronald Reagan.


In The Final Countdown maakt USS Nimitz een reis door de tijd en belandt in de wateren van Hawaii in het begin van de Tweede Wereldoorlog.


Trailer van de film Battleship die in april in Nederland in de bioscopen te zien zal zijn.



Afbeeldingen en films

Film van Discovery Channel over USS John C. Stennis.

USS John C. Stennis
Vliegdek van USS John C. Stennis in stoom. De Nimitz klasse carriers zijn de laatste met stoomkatapults, de nieuwe Ford klasse zal elektromagnetische katapults krijgen. Gelukkig zullen de gekleurde shirts wel blijven. Iedere kleur geeft een functie weer. De personen met groene shirts haken de vliegtuigen aan de katapult, zorgen voor de remkabels op dek en onderhouden de vliegtuigen. (Foto: US Navy)

m-fregat met vliegkampschip
Hr.Ms. Van Galen escorteerde een aantal jaar geleden een Amerikaanse aircraft carrier door de Straat van Hormuz. Onderweg kon het M-fregat dichterbij komen om te tanken. Dan is pas echt te zien hoe reusachtig deze schepen zijn.


Naamsein Naam In dienst
CVN-68 Nimitz 1975
CVN-69 Dwight D. Eisenhower 1977
CVN-70 Carl Vinson 1982
CVN-71 Theodore Roosevelt 1986
CVN-72 Abraham Lincoln 1989
CVN-73 George Washington 1992
CVN-74 John C. Stennis 1995
CVN-75 Harry S. Truman 1998
CVN-76 Ronald Reagan 2003
CVN-77 George H.W. Bush 2009
Afmetingen 332,8 x 76,8 x 11,3
Max. waterverplaatsing 88.000 ton
Max. snelheid 30+ knopen
Bemanning 3.200 bemanningsleden
2.480 boordvliegploeg
Voortstuwing 2x A4W nuclear reactors
Wapensystemen (NATO) Sea Sparrow Missile
RIM-116 Rolling Airframe Missile of Phalanx CIWS
Sensoren AN/SPS-48E 3D luchtwaarschuwingsradar
AN/SPS-49(V)5 2D luchtwaarschuwingsradar
AN/SPQ-9B zeebeeldradar/ luchtwaarschuwingsradar voor laag inkomende raketten
Northrop Grumman Norden Systems SPS-67V zeebeeldradar
Mk 91 NATO Sea Sparrow vuurleidingradars
Mk 95 vuurleidingradars
AN/SPN-46 luchtverkeersleidingradar
AN/SPN-43C luchtverkeersleidingradar
AN/SPN-41 radar voor landende vliegtuigen
Air wing 82 tot 90 vliegtuigen en heli's
F/A-18E/F Super Hornets
F/A-18C Hornets E-2C Hawkeye radarvliegtuigen
C-2 Greyhounds transportvliegtuigen SH-60F Seahawks
HH-60H Seahawks




Marineschepen.nl
Contact
Over deze site
Privacy
Adverteren
Blijf op de hoogte via:

Twitter

Facebook

Instagram

Copyright

Alle rechten voorbehouden.

Sinds 13 augustus 2001



Menu
Nederlandse marineschepen
Belgische marineschepen
Marineschepen wereldwijd

Gerelateerde artikelen
Ford klasse

Accommodatie Nimitzklasse
Basketbal op vliegdek
Stoom op dek
Carrier gezonken

Vliegdekschip naar Filipijnen
1e onbemande landing op vliegdekschip
Tweede vliegkampschip in Midden-Oosten
Iran waarschuwt VS
Iran lanceert raketten
Oefening Iraanse marine
Carrier helpt Japan
Z-Korea en VS oefenen
Spierballentaal VS
Carrier helpt Haïti