|
|
Met Hr.Ms. Friesland in het Caribisch gebied (deel 1)
Bericht geplaatst: 05-04-2013
Door: Jaime Karremann
Wat verwacht je van een gewone woensdag in maart? Snijdende wind, regen of erger: natte sneeuw. Verkleumde handen en eindeloos gezeem van de ruitenwissers. Maar niet hier. Op de bak van Hr.Ms. Friesland brandt de vroege ochtendzon op vrolijke reeds rode gezichten. Met lieren worden de trossen binnengehaald en glijdt het blauwgrijze patrouilleschip weg van de kade van Sint Maarten.
Ja Sint Maarten, een van de bovenwindse eilanden in het Caribisch gebied waar het patrouilleschip tweeënhalve dag op bezoek is. Uw verslaggever was al eerder een dagje op de Friesland vlak voor vertrek naar de West, dus heeft hij zichzelf aangewezen om als vrijwilliger (op kosten van Marineschepen.nl) naar dit eiland af te reizen en de Friesland tijdens de eerste missie zelf te ervaren.
Het verslag van dit avontuur verschijnt in drie delen op Marineschepen.nl.
Hr.Ms. Friesland ligt voor de kust van Sint Maarten. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Dit is deel 1 van de 3-delige reportage over de Friesland in de West. Deel 2 vindt u hier. Deel 3 hier.
Tijdens ieder havenbezoek komt en gaat personeel. De vlieger van de Belgische Alouette III helikopter vertrekt en wordt afgelost. Vlieger Tony Mazy zou op dezelfde dag als ik aankomen op Sint Maarten. Het is dan ronduit verrassend dat we in de gigantische Airbus exact naast elkaar zitten tijdens de 9 uur durende vlucht van Parijs naar Prinses Juliana Airport. "Een van de gevaarlijkste vliegvelden ter wereld," weet de ervaren vlieger. Fijn. Ik trek m'n stoelriem wat aan.
Gelukkig voor ons beiden spreekt Mazy goed Nederlands. Hij is namelijk één van de weinige Franstalige Belgen in de boordvliegtuigploegen. Nagenoeg al zijn collega's zijn afkomstig uit Vlaanderen en vaak zelfs uit het westen van Vlaanderen, dicht bij de Belgische kust. Nederlands is dus de voertaal binnen de ploeg, maar vaak ook aan boord van het schip. Want sinds eind jaren '90 zijn Belgische helikopters vaste gast aan boord van grijze schepen met rood-wit-blauwe vlag.
Mazy heeft daardoor veel van zijn ervaringen met de Alouette opgedaan aan boord van Nederlandse marineschepen. De Belgische helikopters zijn weliswaar oud (en worden ook vervangen door de NH-90), maar zijn super betrouwbaar en springen vaak bij zodra Nederland zonder zit.
Landing vanuit het toestel op Sint Maarten. Het groepje nabij de bocht van de weg is de bemanning van Hr.Ms. Friesland. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Sunset Beach
Na uren over de oceaan te hebben gevlogen, zet het toestel de daling in en koersen we af op het bekendste strand van Sint Maarten en van YouTube: Sunset Beach. Met een beetje geluk raakt het landingsgestel de strandgangers net niet, scheert het over een hekwerk, en komt het een paar meter verder aan de grond op de landingsbaan. Achteraf blijkt een deel van de bemanning van de Friesland onze landing vanaf het strand te hebben aanschouwd. We worden opgehaald door zongebruinde en gezandstraalde badgasten.
Een paar weken geleden was de sfeer wel anders. Het schip moest stormen op zee en in de media doorstaan, die overigens duidelijk met elkaar te maken hadden want losgeschoten lading had de staart van de heli beschadigd. Daarna werd het tweede havenbezoek op het laatste moment afgebroken omdat er een verdacht schip gesignaleerd was door de Kustwacht waar het patrouilleschip achteraan moest. Tevergeefs want de vogel bleek gevlogen.
Van de bemanning van Nederlands nieuwste marineschip werd veel gevraagd om in een race tegen de klok zoveel mogelijk gereed te zijn voor de taak als stationsschip. Het leek echter niet mee te zitten tijdens het begin van de reis, waardoor de sfeer onder druk kwam te staan.
De drugsvangst van 1453 kilo na een urenlange inspanning van de Friesland en bijbehorende eenheden, gevolgd door havenbezoeken in San Juan en een dikke week later in Sint Maarten, deden het tij keren.
Grijs tussen roest
Google Maps had me vorige week beloofd dat het ritje vliegveld - schip 19 minuten zou duren. Ik zit na een dikke 40 minuten nog altijd naast twee man op de achterbank bij de Belgische vliegploeg, waar de sfeer overigens buitengewoon goed is. Maar de wegen van Sint Maarten blijken chronisch verstopt en Hr.Ms. Friesland ligt niet bij de wuivende palmbomen van de cruiseterminal, die we daarom voorbij rijden richting de toch minder exotische containerterminal. Aan marineschepen wordt immers niet zoveel verdiend.
Een eindje verder passeren we de slagbomen en slingert de Belgische helikoptertechnicus de wagen behendig tussen containers en butsen in het beton door.
"Lap, daar is de Friesland!" Glimmend grijs staal doemt op tussen de roestige containers. Het is toch altijd bijzonder om na een (verre) reis in een buitenlandse, compleet andere omgeving plots een heel herkenbaar grijs schip met Nederlandse vlag te zien.
Hoe leuker de haven hoe leger het schip. Alleen het wachtsvolk blijkt aan boord. Alle andere bemanningsleden zijn naar het strand, zijn gaan duiken, maken een rondrit met een huurauto en een aantal slaapt zelfs in hotels.
Erg gezellig is een marineschip dan niet. SMJR Van der Zalm, gestoken in fraai marinewit, heeft echter de wacht en brengt me vanaf het helidek naar mijn slaapplaats voor de komende dagen. Chef Logistieke Dienst SGTLDV Erwin Otten moet zijn tweepersoonshut deze week delen.
Op de OPV's is aan ruimte geen gebrek en dat is hier wel te merken. In de hut zijn er twee boven elkaar geplaatste bedden (nummer 1 en nummer 2), waar de schrikachtigen onder de bemanning zonder hoofdpijn rechtop in kunnen zitten. Daarnaast is er een ruim bureau, met twee bureaustoelen, netwerkaansluitingen, tv-aansluitingen en natuurlijk een pc. Ook heeft ieder verblijf een eigen douche, toilet en wasbak, plus de nodige accessoires en handvatten mochten de sanitaire handelingen in een vliegende storm moeten worden gepleegd. Maar bovenal is de enorme kastruimte opvallend. Er zijn zoveel kastjes in allerlei vormen en maten, dat de ontwerpers alle deurtjes hebben voorzien van een 1 en een 2 (corresponderend met de bedden) om zo verwarring en discussie tussen de twee "hutbuds" voor te zijn.
Ondanks dat ik eerder een dagje aan boord ben geweest, blijft het schip een wirwar van trappen, waterkeringen, deuren en dekken. Dus om later die dag zonder begeleiding mijn hut (en vooral mijn tas) nog terug te kunnen vinden, prent ik het hutnummer en het dek goed in mijn hoofd.
De vlag wordt gehesen door het wachtsvolk. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Batterijen opladen
Het uit een Frans en Nederlands deel bestaand eiland, leeft voor een belangrijk deel van het toerisme en biedt mede daardoor tijdens dit havenbezoek veel interessants voor de bemanning van de Friesland. Er zijn namelijk meer schepen die er graag afmeren. Bijna dagelijks leggen enorme cruiseschepen aan, soms 5 tegelijk en sommige met ruim 6.000 passagiers aan boord. In een paar uur tijd stromen tienduizenden toeristen Philipsburg in.
Op dit zonnige eiland met prachtige stranden, palmbomen, cocktails in plastic bekers en helblauw water worden 50 batterijen opgeladen. Het wachtsvolk heeft binnenliggend genoeg werk aan de valreep en de handen vol met logistieke uitdagingen. Aangezien ik net vandaag geen wacht hoef te lopen, besluit ik niet de hele dag aan boord te blijven en aan te sluiten bij drie officieren van de Friesland voor een heerlijk dagje Bovenwinds Eiland.
Waar kun je beter een tropische dag in maart afronden dan bij Karakter met Amstel Bright en bitterballen? (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Bovenwinds
De Bovenwindse eilanden vormen een ketting van eilandjes met vaak een andere status: van Nederlandse gemeente tot onderdeel van Commonwealth tot volledig onafhankelijk eiland. Sinds de jaren '90 is er een Kustwacht op Sint Maarten en die organisatie krijgt ondersteuning van het stationsschip, ofwel een Nederlands marineschip dat per toerbeurt wordt aangewezen en vervolgens gedurende een aantal maanden vanuit één van de aan Nederland gelinkte eilanden deelneemt aan drugsbestrijding, visserij-inspectie, hulpverlening, etc. Deze samenwerking is voor de lokale instanties en voor Nederland zelf van groot belang, want zo wordt de aanvoer van drugs naar ons land afgesloten.
Doordat de eilanden niet al te ver van elkaar liggen en de temperaturen er doorgaans rond de 30 graden schommelen, is het smokkelen van drugs, geld en mensen over zee goed te doen met kleine snelle bootjes. Kustwacht en marine gaan dit tegen. Ook om er te vissen hoef je niet een enorm schip uit te rusten, maar volstaan eenvoudige bootjes die echter niet altijd betrouwbaar blijken en met enige regelmaat in de problemen komen.
Voor de Friesland staat deze week alles in het teken van de Kustwacht. Er is om die reden speciaal een Kustwachtteam aan boord, met dit team zijn sommige juridische zaken sneller af te handelen, maar zij hebben vooral heel veel kennis van de omgeving en de lokale scheepvaart. Zij maken op hun beurt gretig gebruik van de mogelijkheden die de FRISC's (snelle boten van de Friesland) en de helikopter bieden.
Naar zee! (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Naar zee
Alle begin is moeilijk, hoezeer de meesten na een binnenligperiode ook uitkijken naar zee is de omschakeling lastig. De eerste ochtend na een havenbezoek is niets anders dan een maandagochtend zoals velen die op het Nederlandse vasteland ook meemaken voor ze aansluiten in de file. Het vertrek van de P842 staat gepland op 0900 uur, dus om alles op tijd gereed te hebben, is besloten om iedereen te wekken om 0600 uur via de scheepsomroep. De brenger van het nare nieuws pakt het delicaat aan. Gelukkig zijn trompet en bootsmansfluit voor deze doeleinden al jaren geleden naar het museum verzonden, en om de Friesland niet direct een ochtendhumeur aan te praten wordt de twee weken op zee aangevangen met een opgewekt: "Goedemorgen jongens en meisjes van de Friesland! Het is zes uur. Overal, overal, overal!"
Een dikke drie uur later is het ritme van een patrouilleschip op zee weer gevonden. Het schip beweegt, de diesels draaien, het kombuis is op stoom en de koers is gezet.
Voor hen die bekend zijn met de marine een herkenbaar plaatje. Maar toch is er veel anders. Zoals bekend is het schip groot (108 meter) en het aantal bemanningsleden klein (50 + 20 extra man in de vorm van mariniers en de vliegploeg). Op Marineschepen.nl hebt u ook kunnen lezen over de technische toepassingen zoals PDA's en een netwerk aan boord, de Commandobrug Achter (COBRA) en de brug die door 1 persoon bediend kan worden.
Hierdoor doet het schip zelfs op zee leeg aan. De witte wanden en (licht)grijze vloer geven het een moderne aanblik. Dankzij de PDA's hoeft tijdens een normale situatie op zee niemand achter een beeldscherm te zitten om de technische status van het schip in de gaten te houden. Veel mensen werken in hun hut, waar een computer staat en direct verbinding is met het reguliere Defensienetwerk. "Mailtjes wegkoppen" is niet alleen voor kantoren op land, maar ook voor die op zee. Commandant KLTZ Arjen Warnaar: "De marine is al decennia bezig met bemanningsreductie, de laatste 15 jaar erg fanatiek, maar de OPV's zijn wat dat betreft echt een reuzenstap."
In de Commandobrug Achter (COBRA), hier gezien vanaf de brug, is op zee bij acties erg druk. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Nog zoiets. De toiletten in de gang zijn op zee afgesloten: "Gebruik aub uw toilet in uw hut," staat er vermeld. De verschuiving die al jaren geleden begon, is aan boord van de OPV's echt zichtbaar: van centraal naar decentraal en van de massa naar het individu. Van grote verblijven en grote wasplaatsen, naar kleine verblijven en eigen sanitair. Van een grote Technische Centrale naar PDA's in ieders broekzak. Van voortdurende meldingen over de scheepsomroep, naar elkaar bellen op de PDA.
Ik wil echter niet te lang stilstaan bij deze veranderingen, want de verandering zelf is voor de bemanning van de Friesland al lang verleden tijd. Zij hebben het nieuwe concept opgepakt en voeren het uit alsof het al jaren in gebruik is. Natuurlijk zijn er nog veel zaken nieuw, maar de procedures rond de FRISC, de eenmansbrug, etc. gaan vloeiend. Slipway, PEMs, COBRA, je weet niet beter.
Overigens, wordt dit zo goed opgepakt omdat natuurlijk ook deze bemanning even heeft kunnen wennen aan de nieuwe systemen, maar ook omdat het OPV concept goed is uitgedacht. Natuurlijk zijn er wat vreemde keuzes gemaakt, maar hier in het Caribisch gebied lijkt het concept zich te bewijzen.
Fast Raiding Intercepting Security Craft
"Brug, hier slipway." Klinkt het over de interne verbinding op de brug. Wachtsofficier LTZ2 Femke Kaarsgaren antwoord direct via de headset: "hier brug".
De Friesland is net op pad en de eerste patrouille gaat van start. De FRISC ligt gereed voor vertrek op de slipway. De mariniers, de Kustwachtmannen en een aantal bemanningsleden van de Friesland wachten op het groene licht van de brug.
SMJRODND Van Lingen staat achter het raam bij de slipway met een hand op het bedieningspaneel en staat in direct contact met de brug. De deur naar zee is al geopend. Zodra de officier van de wacht op de brug akkoord gaat, zal de de FRISC het blauwe zeewater in glijden. Niet voor een rondje schip of even een kijkje verderop. De dagelijkse patrouilles van de FRISC duren wel uren.
De FRISC is niet te vergelijken met de RHIB, de eveneens snelle rubberboot, die al jaren in gebruik is bij onder andere de KM. Het is een heel andere boot, die gebouwd is om snel meer dan 300 kilometer van het schip zelfstandig te opereren. De FRISC's (iedere OPV heeft er twee) zijn daarom voorzien van radar, communicatiemogelijkheden en bieden plaats aan 8 personen.
Het FRISCteam bestaande uit bemanningsleden van de Friesland, mariniers en mannen van de Kustwacht is klaar om gelanceerd te worden. Zodra de deur achter hen open gaat, kan de FRISC achterwaarts richting zee. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
De zitjes zijn een combinatie van een zadel en stoeltjes in een achtbaan. Dat achtbaanidee heeft wellicht ook te maken met de hele entourage. Als je vanuit de whalegang in de slipway komt, kom je in een compleet andere omgeving: van een verlichte airco-gang naar een warme, donkere ruimte met tussen de kieren van de enorme deur de zee. Je kiest een stoeltje (niet vooraan!) en je voelt de FRISC achterover leunen, alsof je klaar staat om gelanceerd te worden. De deur gaat achter je met een zwaar geluid open, je hoort het zeewater langs het schip stromen en de schroeven schuimend water opkloppen. Een schok, de FRISC wordt iets gevierd en de grote haak aan de voorzijde trekt de lijn strak. Als alles gereed is, klinkt een knal. De FRISC glijdt achterwaarts de zee in, de patrouille kan beginnen.
De snelle rubberboot vaart op grote snelheid uit zicht, terwijl het steeds contact heeft met SMJR Lieuwes, de Assistent CommandoCentrale Officier, in de COBRA. De bemanning rapporteert voortdurend over contacten en bespreekt mogelijke acties. De FRISC kan zo een enorm gebied onderzoeken, waarmee het bereik van de Friesland enorm vergroot wordt zonder dat het schip zich van het ene naar het andere contact hoeft te haasten.
Naast hem zit KPL Van Loenen, zij is als aircontroller van de Friesland erg druk met de Alouette. Van Loenen is niet nieuw in het vak, maar het is wel de eerste missie met deze heli. De beperkte endurance en het ontbreken van radar weerhield haar en de bemanning van de Alouette niet om samen met de FRISC en het COBRA-team de go-fast met 1453 kilo drugs tot stoppen te dwingen.
KPL van Loenen (op de voorgrond) en SMJR Liewes staan voortdurend in contact met (resp.) de helikopter en de FRISC. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Belgisch Nederlandse samenwerking op het helidek
Juist de combinatie van de FRISC's en de heli die op grote afstand van het schip opereren, vormen de kern van het volledig nieuwe concept van de OPV's.
Zodra het even kan gaat één van de twee FRISC's erop uit met een gemengd team van mariniers, scheepsbemanning en Kustwachtpersoneel. Urenlang struinen ze baaien af, zoeken ze naar vissers die illegaal vissen, mogelijke drugssmokkelaars en mensen in nood.
Ook de Alouette III is dan in de lucht en speurt op zijn manier de zee af. De Friesland blijft op grote afstand als een soort moederschip terwijl de lange armen ver uit zicht in actie zijn.
De Belgische Alouette III wordt uiteraard gevlogen en onderhouden door een Belgisch team. Een boordvliegtuigploeg maakt deel uit van het schip, maar vormt wel een eigen onderdeel aan boord. De uit vijf man bestaande ploeg is ervaren; de flight engineer Nicky Willaert werkt al vele jaren met de Alouette en is sinds 1996/ 1997 met grote regelmaat aan boord van Nederlandse schepen te vinden met Belgische collega's: "de Alouette was altijd gebonden aan de Zinnia en Godetia, toen de enige twee Belgische schepen met een helidek. De eerste keer op een Nederlands schip was op de Tromp, een groter schip en van een andere marine. Voor ik er heen ging had ik een idee van arrogante Nederlanders, omdat ze een beetje luidkeels zijn. Maar het is juist erg goed samenwerken, op Nederlandse schepen wordt heel direct en duidelijk gecommuniceerd, en dat is prettig." Willaert voer onder andere mee op GW-fregat Hr.Ms. De Ruyter met het eskader voor Fairwind 2000 naar de Oost.
De ervaren vlieger Tony Mazy (links) en flightengineer Nicky Willaert vlak voor vertrek. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Na de FRISC wordt ook de helikopter gereed gemaakt voor vertrek. "Het is vliegrol op post" klinkt vanaf de brug. De boordvliegtuigploeg, de lashingpaai's en de vliegdekofficier begeven zich naar de hangar. Ik ook en mij worden de veiligheidsinstructies nogmaals ingeprent: oorkappen op, reddingvest om en zodra de motor draait in de hangar blijven.
In een mum van tijd wordt de kleine helikopter naar buiten geduwd en neemt vlieger Tony Mazy met naast hem Nicky Willaert plaats in de helikopter. Als de flightmechanics gereed zijn met de laatste voorbereidingen, de lashingpaai's de heli los maken van dek, is de Alouette klaar voor vertrek. De enkele gasturbine maakt al het kenmerkende geluid, terwijl het rode zwaailichtje driftig z'n rondjes draait. De vlieger steekt zijn duim op en nadat de vliegdekofficier geeft het signaal voor vertrek geeft, vliegt de Alouette III af op zoek naar schepen die hulp nodig hebben en verdachten zaken.
De Vliegdekofficier (gele helm) wacht tot de lashingpaai's (blauwe helmen) de banden waarmee de helikopter aan dek staat vastgesjort kunnen losmaken. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Dit is deel 1 van de 3-delige reportage over de Friesland in de West. Deel 2 vindt u hier. Deel 3 hier.
Sinds 13 augustus 2001
|
